Evren’de her nesnenin bir kaçış hızı vardır. Kaçış hızı bir nesnenin çekim alanından uzaklaşmak için gerekli olan minimum hızdır. Dünya’mızda ise bu hız yaklaşık olarak saniyede 11 kilometredir. Dünya’yı terk eden uzay roketleri Dünya’mızın çekim kuvvetinden çıkmak için bu hızdan daha fazlasını gitmek zorundadır.
Evren’imizde ise bu kaçış hızının neredeyse sonsuz olduğu devasa kütleli nesneler yer almaktadır. Bu devasa kütleli nesnelere Kara Delik denir. Kara Deliğin çekim kuvveti o kadar güçlüdür ki gereken kaçış hızı ışık hızından(299 792 458 m/s) daha büyüktür bu nedenle görünmezdirler sadece özel ekipmanlarla donatılmış teleskoplar sayesinde farkedilirler. Işığın bile kaçamadığı Kara Deliklerden ilk 1967 yılında fizikçi Jhon Wheeler tarafından söz edildi. 1967 yılından önce ‘Donmuş Yıldızlar’ olarak adlandırılıyolardı.
KARA DELİK NASIL OLUŞUR?
Kara Delikler; güçlü bir merkez kuvvetinin maddeleri küçük bir alana sıkıştırmasıyla oluşur. Bu sıkıştırma bir yıldızın ömrünün sonunda gerçekleşebilir(Süpernova, Hipernova). Ölmekte olan bir yıldız Kara Delik meydana getirebilir.
EVRENİMİZE ETKİLERİ
Bu devasa kütleli nesneler uzay boşluğunda ilerledikleri yörüngelerinde önlerine çıkan her türlü nesneyi parçalayıp yutacak kadar güçlüdürler. Devasa kütleli yıldızlardan beslenip daha genişleyebilirler. Uzay boşluklarında görünmeleri ise biz yıldızı yuttuktan sonra ortaya çıkardıkları parlak gaz ve toz bulutları sayesindedir.
GÖZLEMLENEN KARA DELİK
Messier 87 (M87) Başak takımyıldızı bölgesinde bulunan Dünya’mızdan yaklaşık olarak 53.490.000 ışık yılı uzaklıkta yer alan devasa bir gökadadır. Charles Messier tarafından 1781 yılında gözlemlenmiş ve kayıtlara geçmiştir. Bu gökadanın merkezinde devasa kütleli bir Kara Delik keşfetmiştir. Günümüzde ise fotoğrafını kaydetmeyi başardık. Bu Kara Delik Dünya’mızdan yaklaşık 3 milyon kat daha büyüktür. Bu fotoğrafta gözlemlenen Kara Deliğin yoğun bir parlaklığa sahip ateş çemberinin merkezinde olduğu açıklanmıştır. Bu gözlemde çekilen fotoğraftan yola çıkarak bu Kara Deliğin parlaklık değişimi göz önüne alınarak modeli bilgisayar ortamında hazırlanmıştır.
KAYNAKÇA:
https://en.wikipedia.org/wiki/Messier_87
https://www.nasa.gov/subject/6895/black-holes/
https://www.nasa.gov/audience/forstudents/5-8/features/nasa-knows/what-is-a-black-hole-58.html
https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Black_holes
YAZAR: Serhat Yüksel
S.YÜKSEL 